Chưa được phân loại
Bệnh Lem Lép Hạt Lúa – Mối Nguy Hiểm Âm Thầm Trong Mùa Mưa
Th5
Bệnh lem lép hạt là một trong những bệnh phổ biến và gây thiệt hại nghiêm trọng đối với sản xuất lúa tại Việt Nam, đặc biệt trong những vụ gieo trồng có giai đoạn trỗ – chín rơi vào mùa mưa như vụ Hè Thu, Thu Đông, vụ Mùa.
⚠️ Triệu chứng và tác nhân gây bệnh
Triệu chứng điển hình là những vết lốm đốm màu nâu hoặc nâu đen xuất hiện trên vỏ trấu của hạt lúa, khiến hạt bị lép, lửng hoặc không phát triển hoàn chỉnh.
Bệnh làm giảm đáng kể năng suất, chất lượng hạt gạo và gây thất thoát kinh tế nghiêm trọng cho nông dân. Nếu dùng hạt nhiễm bệnh để làm giống, chất lượng giống kém và tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm cho vụ sau.
Các tác nhân chính gây bệnh bao gồm:
-
Nấm: Alternaria padwickii, Helminthosporium oryzae, Curvularia lunata, Fusarium moniliforme, Pyricularia oryzae, v.v.
-
Vi khuẩn, bọ xít hôi, nhện gié cũng là những nguyên nhân phụ trợ
Một số loài nấm còn có khả năng tồn tại trên vỏ trấu và tiếp tục phát tán sau khi thu hoạch, đặc biệt khi hạt còn ẩm, chưa được phơi khô đúng cách.
📉 Giai đoạn phát sinh và điều kiện thuận lợi
Bệnh phát sinh từ giai đoạn lúa trỗ bông, gây hại mạnh nhất trong giai đoạn trỗ – ngậm sữa. Nếu thời điểm này trùng với thời tiết mưa kéo dài, độ ẩm cao, bệnh sẽ phát triển nhanh và có thể khiến tỷ lệ lép lửng vượt 50% nếu không được phòng ngừa kịp thời.
Các yếu tố làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh gồm:
-
Ruộng nhiễm phèn, mặn, đất nghèo dinh dưỡng
-
Cây lúa sinh trưởng kém, thiếu hoặc thừa phân
-
Có sự hiện diện của các bệnh khác: đạo ôn cổ bông, vàng lá chín sớm, đốm vằn…
-
Mật độ cỏ dại cao và xuất hiện nhiều bọ xít hôi
✅ Giải pháp quản lý bệnh hiệu quả
Để phòng ngừa và giảm thiểu thiệt hại do bệnh lem lép hạt gây ra, cần thực hiện tổng hợp nhiều biện pháp kỹ thuật đồng bộ, bao gồm:
1. Biện pháp giống
-
Không sử dụng hạt giống từ những ruộng đã nhiễm bệnh nặng
-
Phơi giống thật khô, quạt sạch để loại bỏ hạt lép – lửng chứa mầm bệnh
-
Xử lý hạt giống bằng thuốc đặc trị như:
-
Vicarben 50HP
-
Viben-C 50BTN
-
Vitin New 250EC
Pha theo liều 3/1.000, ngâm trong 24–36 giờ trước khi đem ủ
-
2. Biện pháp canh tác
-
Bón phân cân đối: đạm – lân – kali hợp lý, tránh thừa hoặc thiếu dinh dưỡng
-
Ruộng có dư lượng xác hữu cơ, đất phèn nên bổ sung vôi và lân cải tạo đất
-
Phòng ngừa các bệnh khác từ giai đoạn đầu sinh trưởng để tránh lây lan sang hạt
3. Biện pháp hóa học
-
Đối với những vụ trỗ vào mùa mưa hoặc ruộng có tiền sử nhiễm nặng, nên phun thuốc hai lần:
-
Lần 1: khi lúa bắt đầu trỗ
-
Lần 2: khi lúa trỗ đều
-
-
Các loại thuốc hiệu quả gồm:
-
Workup 9SL
-
Viroval 50BTN
-
Vixazol 275SC
-
Vicarben 50HP
-
Vitin New 250EC
-
(Lưu ý: cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc in trên bao bì trước khi áp dụng)
📌 Kết luận
Bệnh lem lép hạt lúa là một bệnh hại nguy hiểm và phức tạp, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng hạt gạo. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và quản lý đúng cách, hoàn toàn có thể hạn chế và kiểm soát được thiệt hại.
Nông dân và các HTX cần chủ động phối hợp với cán bộ kỹ thuật địa phương để áp dụng các biện pháp phòng trừ tổng hợp, đảm bảo an toàn mùa vụ – nâng cao thu nhập – và phát triển sản xuất bền vững.